Κοκκώνης, Ιωάννης

(Καστρί Κυνουρίας 1796 – Αθήνα 1864). Πολιτικός, συγγραφέας και παιδαγωγός. Εκπαιδεύτηκε στη Σμύρνη και εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη πριν από το 1817, όπου εργάστηκε ως οικοδιδάσκαλος στο σπίτι του Αποστόλου Παππά. Την περίοδο αυτή εξέδωσε την πρωτοποριακή για την εποχή μελέτη στον τομέα της παιδαγωγικής, με τίτλο Παιδαγωγός των νέων ή Αλφαβητάριον (1817, με το όνομα I. Κόκκων, Σμυρναίος). Το 1823 ή το 1824 εγκαταστάθηκε στη Γαλλία μαζί με τα παιδιά του Α. Παππά και εξακολούθησε να παραδίδει μαθήματα ελληνικής γλώσσας. Όμως, τα συνταρακτικά για τους Έλληνες γεγονότα της εποχής έστρεψαν την προσοχή του Κ. προς την πολιτική. Η ενασχόλησή του αυτή υπήρξε αφορμή συγγραφής του έργου Περί Πολιτειών, το οποίο μπορεί να θεωρηθεί το πρώτο συστηματικό εγχειρίδιο πολιτικής επιστήμης του νεότερου ελληνισμού. Το βιβλίο τυπώθηκε στο Παρίσι και εκδόθηκε στο Μονπελιέ (1828-29), με την ενίσχυση του Α. Κοραή. Ο πρώτος τόμος περιείχε «την των πολιτειών των παλαιών και νεωτέρων εξιστόρησιν», ο δεύτερος «την περί συντάξεως πολιτειών θεωρίαν», ενώ ο τρίτος τόμος, που δεν εκδόθηκε ούτε βρέθηκε ποτέ, ήταν αφιερωμένος στην παιδεία. Το έργο αυτό του Κ. ήταν βαθύτατα επηρεασμένο από τον ευρωπαϊκό Διαφωτισμό και ιδιαίτερα από τη σχολή των Ιδεολόγων (Ντεστί ντε Τρασί) και διέθετε παράλληλα αξιόλογη πρωτοτυπία και κριτικό πνεύμα. Περιείχε αξιόλογες αναλύσεις του ελληνικού κοινωνικοπολιτικού προβλήματος της εποχής και επεδείκνυε γενναία στάση απέναντι στις επιδιώξεις και στις ενέργειες των Φαναριωτών. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα το 1829, ο Κ. συνειδητοποίησε ότι δεν υπήρχε έδαφος για συστηματική καλλιέργεια της πολιτικής επιστήμης· στράφηκε προς τη λαϊκή παιδεία και αγωγή, χωρίς ωστόσο να εγκαταλείψει εντελώς τα νομικά και πολιτικά θέματα. Υπήρξε μέλος της Επί της προπαιδείας Επιτροπής και κατόπιν επιθεωρητής των σχολείων της Πελοποννήσου έως το 1852, οπότε απολύθηκε. Τότε ασχολήθηκε με τη μελέτη των παιδαγωγικών μεθόδων και συστημάτων, δημοσιεύοντας πολυάριθμα διδακτικά και άλλα συγγράμματα και δίνοντας νέα πνοή στο διδασκαλείο της Αίγινας, απ’ όπου αποφοίτησαν οι πρώτοι αξιόλογοι Έλληνες δημοδιδάσκαλοι. Ο Κ. υπήρξε ο κύριος ιδρυτής της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας (1836) και του Αρσακείου. Εξέδωσε τα συγγράμματα Εγχειρίδιον διά τα αλληλοδιδακτικά σχολεία, μεταφρασμένο από το γαλλικό πρωτότυπο του παιδαγωγού Σαραζέν (με το οποίο εισήχθη η αλληλοδιδακτική μέθοδος στα ελληνικά σχολεία), Περί μεθόδου ταχυμαθηματικής, Διαιτητικά παραγγέλματα, Εγχειρίδιον περί δημοτικής Εκπαιδεύσεως και άλλες, δευτερεύουσες εργασίες. Επίσης, μετέφρασε στα ελληνικά (με σημειώσεις και προσθήκες) το έργο Διδασκαλία περί του φυσικού δικαίου, του δημοσίου, του των πολιτειών, του κοινού και του συνταγματικού (1836). Κατά τη μεταπολίτευση του 1863 δημοσίευσε Υπόμνημα επί των συνταγματικών μεταρρυθμίσεων. Τα βιβλία και οι μελέτες του Κ. γνώρισαν πολυάριθμες εκδόσεις μέχρι τα τέλη του 19ου αι. και υπήρξαν για πολύ καιρό απαραίτητα εγχειρίδια για την ανάπτυξη της παιδείας.